Als we ons dagelijks kopje koffie drinken of stukje chocolade eten, staan we er amper bij stil waar het product zijn oorsprong vindt en welke complexe weg het aflegt voor het op ons bord komt. Tal van factoren zorgen ervoor dat we de komende jaren zorgzaam moeten omgaan met de cacaobonen. Of moeten we stilaan ook vrezen voor extra dure chocolade? En dit juist in een chocoladeland als België?
De voorbije twee jaar passeerde het af en toe op onze boterham: chocolade, en dan meer bepaald berichten in de media over het feit dat ook de cacaobonen een pak duurder gaan worden, zeker omdat we wereldwijd jaar na jaar meer verbruiken. “Helemaal niet mee akkoord”, verteld Eddy Van Belle CEO van Puratos/Belcolade. “Het zijn vooral voorwendsels om de prijs van chocolade kunstmatig omhoog te krijgen, maar er zijn wereldwijd nog geen tekorten. We moeten wel bepaalde factoren in de gaten houden. Zo kunnen ziektes in de plantages in Ivoorkust, de grootste producent ter wereld, wel roet in het eten gooien. Momenteel zien we echter dat het verbruik van chocolade jaarlijks met gemiddeld vier procent stijgt, maar ook de productie volgt.”
“De klimaatsopwarming wordt misschien een grotere tegenstander”, vertelt Peter Teerlinck, docent chocoladebewerking aan Ter Groene Poorte. “Cacao is een product dat erg streekgebonden is. Als je enkele kilometers te veel boven of onder de evenaar gaat, wordt het al moeilijk om kwaliteitsvolle cacao te telen. Dan moet je al gaan investeren in irrigatie of nodige aanpassingen in je plantages doen. Als het klimaat opschuift, zullen de plantages volgen.”
Naast ecologische bedreigingen kijken de boeren de komende jaren ook naar de manier waarop ze aan hun rechtmatige centen raken. “Fairtrade is iets, maar het is veel te weinig”, stelt Van Belle. “Boeren verdienen nog altijd veel te weinig. Bij fairtrade gaat vaak twee derde van het geld naar de organisaties zelf, dan nog een stukje naar de coöperatieven en veel blijft er niet meer over. Willen we voorkomen dat de boeren snel hun oogst verkopen aan lage prijzen, dan moeten we inzetten op cacao trace. Dat is de enige juiste manier.”
Cacao Trace voorziet momenteel in een traject om boeren zo goed mogelijk te voorzien in een financieel winstmodel. “Wij hebben met Belcolade wel de slagkracht om bonen duurder te betalen dan wat de boer er normaal voor krijgt. Daarom kopen wij ook alles rechtstreeks aan bij de boer, gaan we zelf de bonen fermenteren en drogen en houden we zoveel mogelijk de onrechtmatige tussenschakels weg zodat het geld rechtstreeks in de handen van de boer terechtkomt. Om kwaliteit te krijgen, moet je zelf zoveel mogelijk in handen houden. Daarvoor betalen we meer, maar garanderen we boeren ook dat we de volledige productie kopen, vaak tegen een vaste prijs. Daarnaast is er nog de ‘cacao-bonus’. Per kilo chocolade die we maken, betalen we de boer 0,10 cent bonus uit. Dat lijkt niet veel, maar weet dat het totale bedrag periodiek uitbetaald wordt en dat het voor de gezinnen drie tot vier keer een extra inkomen genereert. Dat is voor hen echt een ‘wow’, dat maakten ze niet eerder mee.”
Teerlinck: “Voor de boeren maakt dit echt een verschil. Ze kunnen tegen hun kinderen zeggen dat ze iets verdienen en de kinderen op hun beurt beseffen dat ze met de plantage hun inkomen verzorgt. Ze blijven het werk verderzetten. Als cacaoboer moet je vooruit denken. Bovendien helpen we niet alleen financieel, maar ook in expertise. Ik heb zelf gezien hoe in Mexico of Kameroen experts naar de plantages worden gestuurd die kennis hebben om een maximaal rendement uit een oppervlakte te halen. Als de boeren luisteren, krijgen we hun omzet omhoog. Ze moeten uitgekiend snoeien, ziektes bestrijden en stoppen met bossen kappen om meer grond te gebruiken. Er zijn andere manieren om hun productie te verhogen.”
Ter Groene Poorte neemt zijn leerlingen chocolatiers ieder jaar mee naar Mexico. Diep in de jungle op zoek naar de cacaoplantages. “Je moet dit meegeven”, weet Teerlinck. “Je kan het verhaal niet begrijpen als je de cacaoboer de hand niet hebt geschud. Onze leerlingen werken op de plantages om respect te tonen en het eindproduct te voelen.”
“En dan krijgen ze ook het loon van een plaatselijke boer om een dag mee te werken”, besluit Van Belle. “Net genoeg om een pintje te betalen. Dan gaan de oogjes wel open.”